Tu¿ przed prze³omem stuleci w Europie ruch anarchistyczny zacz¹³ realizowaæ jedn¹ z najbardziej udanych prób zastosowania pomys³ów anarchistycznej organizacji w codziennym ¿yciu. By³a to odpowiedŸ na katastrofalny okres "propagandy czynem", kiedy to pojedynczy anarchiœci dokonywali zabójstw przywódców rz¹dowych, próbuj¹c sprowokowaæ powstanie ludowe, oraz w odwecie za masowe mordowanie paryskich komunardów. W odpowiedzi na tê nieudan¹ i szkodliw¹ kampaniê, anarchiœci powrócili do swoich korzeni i do pomys³ów Bakunina, zaczynaj¹c budowaæ masowe rewolucyjne zwi¹zki zawodowe (syndykalizm i anarchosyndykalizm).
W okresie od lat dziewiêædziesi¹tych XIX wieku do wybuchu pierwszej wojny œwiatowej anarchiœci budowali rewolucyjne zwi¹zki zawodowe w wiêkszoœci krajów Europy (zw³aszcza w Hiszpanii, W³oszech i Francji). Prócz tego anarchiœci w Pó³nocnej i Po³udniowej Ameryce równie¿ odnosili sukcesy w organizowaniu zwi¹zków syndykalistycznych (zw³aszcza na Kubie, w Argentynie, Meksyku i Brazylii). Prawie wszystkie uprzemys³owione kraje mia³y jakiœ ruch syndykalistyczny, aczkolwiek najsilniejsze takie ruchy mia³a Europa i Ameryka Po³udniowa. Te zwi¹zki zawodowe by³y organizowane na sposób konfederacyjny, oddolnie w górê, wed³ug anarchistycznych zasad. Walczy³y z kapitalistami w codziennym ¿yciu, opieraj¹c siê na zmaganiach o sprawy lepszych p³ac i warunków pracy, lecz tak¿e chcia³y obaliæ kapitalizm poprzez rewolucyjny strajk generalny.
Anarchistyczne techniki organizacji sprzyja³y czynnemu uczestnictwu cz³onków, ich uw³asnowolnieniu i bojowemu duchowi. A to, ¿e pomyœlnie walczyli oni o reformy i promowali œwiadomoœæ klasow¹, mo¿na zobaczyæ œledz¹c rozwój zwi¹zków anarcho-syndykalistycznych i ich wp³yw na ruch robotniczy. Na przyk³ad IWW wci¹¿ inspiruje dzia³aczy zwi¹zkowych, a w ci¹gu swojej d³ugiej historii dostarcza³o zwi¹zkowcom wielu piosenek i hase³.
Wiêkszoœæ zwi¹zków syndykalistycznych by³a brutalnie przeœladowana podczas pierwszej wojny œwiatowej, ale w pierwszych latach powojennych dzia³alnoœæ tych zwi¹zków osi¹gnê³a swoje apogeum. Ta fala bojowych wyst¹pieñ by³a okreœlana jako "czerwone lata" we W³oszech, gdzie dosz³a do szczytu podczas okupacji fabryk (patrz sekcja A.5.5). Ale w tych latach zobaczyliœmy tak¿e niszczenie tych zwi¹zków w po kolei w ró¿nych krajach, z powodu dwu przyczyn. Z jednej strony, widoczny sukces rewolucji rosyjskiej zaprowadzi³ wielu dzia³aczy na drogê autorytarnej polityki. Partie komunistyczne rozmyœlnie podkopywa³y wolnoœciowe zwi¹zki, podsycaj¹c k³ótnie i roz³amy. Ale jeszcze wa¿niejsze jest to, ¿e w tych latach kapitalizm rozpocz¹³ ofensywê przy u¿yciu nowej broni -- faszyzmu. Faszyzm narodzi³ siê we W³oszech i Niemczech jako podjêta przez kapitalizm próba fizycznego zniszczenia masowych organizacji, jakie zbudowa³y klasy pracuj¹ce. W obu tych krajach anarchiœci byli zmuszeni uciekaæ na emigracjê, znikaæ ludziom z oczu, albo te¿ stawali siê ofiarami zabójców lub obozów koncentracyjnych. W Stanach Zjednoczonych IWW zosta³o zmia¿d¿one przez falê represji, popieran¹ ca³ym sercem przez media, pañstwo i klasê kapitalistów.
Natomiast w Hiszpanii anarcho-syndykalistyczny zwi¹zek CNT rozrasta³ siê w dalszym ci¹gu, gromadz¹c pó³tora miliona cz³onków w 1936 roku. Klasa kapitalistów postawi³a na faszyzm w celu obrony swojej w³adzy przed nieposiadaj¹cymi, którzy stawali siê pewni swojej si³y i swojego prawa do kierowania swoim w³asnym ¿yciem (patrz sekcja A.5.6). W innych krajach kapitaliœci popierali autorytarne pañstwa w celu zgniecenia ruchu robotniczego i zabezpieczenia kapitalizmu u siebie. Tych tendencji uniknê³a tylko Szwecja, gdzie syndykalistyczny zwi¹zek zawodowy SAC wci¹¿ organizuje pracowników (a faktycznie, podobnie jak wiele innych zwi¹zków syndykalistycznych, rozrasta siê, gdy¿ pracownicy odwracaj¹ siê od biurokratycznych zwi¹zków zawodowych, których przywódcy zdaj¹ siê byæ bardziej zainteresowani ochron¹ swoich przywilejów i zawieraniem transakcji z zarz¹dami ni¿ obron¹ szeregowych cz³onków).
nastêpna sekcja